Кристина се преселила во Данска и била шокирана од нивните правила.
Данска важи за една од најразвиените и најуредените земји во светот, а познато е дека Данците се сметаат за еден од најсреќните народи. Токму затоа, една Хрватица одлучила својата среќа да ја побара таму.
Кога Загрепчанката Кристина Волспергер Даниловски со семејството се преселила во Данска во почетокот на 2009 година, била свесна дека оди во поинаква држава. Нејзиниот сопруг работел во Копенхаген, па размислувале за можноста за преселба. Кога и таа, магистер по хемија, добила работа во фармацевтската индустрија, донеле конечна одлука.
„Сакав да живеам во странство и да пробам нешто ново — и не зажалив“, вели Кристина.
Првиот шок – запишување во градинка
Првиот културен шок го доживеала кога го запишала синот во јасли. Наместо шарена, топла и пријатна градинка со насмеани воспитувачки, затекнала сива зграда, без играчки и цртежи, со воспитувачки кои речиси не обрнувале внимание на децата.
„Данците веруваат дека децата од најрана возраст треба да се научат на самостојност. Никој не трча по нив, не им зборува ‘внимавај, ќе паднеш’. Ако се извалка или настине — така ќе научи“, објаснува Кристина.
Иако на Балканот ваквиот пристап би се сметал за ладен, Данците одгледуваат среќни и одговорни луѓе. „Не постои подобро или полошо — само различно“, додава таа.
Жолтата картичка што знае сè
Во Данска без „жолтата картичка“ — нема живот. Таа служи како лична карта, здравствена книшка, пасош и банкарски број во едно. Со неа се плаќа струја, се земаат книги, се оди на лекар или во теретана.
„Сè е совршено организирано, но и строго. Ако задоцниш еден час со уплата, системот тоа го знае — и ќе добиеш казна. Без исклучоци“, раскажува Кристина.
Кога задоцниш на фитнес
Се зачленила во теретана преку интернет и резервирала повеќе термини од колку што можела да оди. По месец дена добила фактура — 1.500 круни казна, затоа што не дошла на сите закажани часови. „Данците не разбираат изговори. Правило е правило“, се насмеала горчливо Кристина.
Работна култура и живот по 18 часот
Данците работат 38 часа неделно, без неплатени прекувремени. После 16 часот никој не останува на работа, а по 18 часот целата држава „замрзнува“. Сите продавници, фризери и библиотеки се затворени.
Во 18 часот целото семејство вечера заедно, а во 19 децата веќе спијат. Доцнењето или излегување навечер се смета за непристојно.
Родова рамноправност во пракса
„Еден мој колега побара финансиска надомест за неговата сопруга затоа што ќе оди на службен пат и таа ќе мора да ги преземе сите домашни обврски. И го доби“, вели Кристина.
Данците и парите
Сè купуваат на акција, најчесто петок, кога се распродаваат старите залихи. Автомобилите се прескапи — данокот изнесува и до 180%. Ако сакате да избегнете, отстранете ги задните седишта и ќе важи како товарно возило.
Воспитување и шокантни навики
Нормално е да видите бебе оставено само во количка на студено. Данците веруваат дека свежиот воздух зајакнува имунитет. „Се шокирав кога видов бебе без облека покрај отворен прозор во зима — тоа им беше начин да му спуштат температура“, вели Кристина.
Во Данска постојат и „шумски градинки“ — децата цел ден престојуваат во природа, без зграда и играчки, и се забавуваат самостојно.
Старите лица
Во Копенхаген речиси и да нема постари луѓе — тие најчесто се селат во јужна Европа. Пензиските примања се ниски, но еднакви за сите, па повеќето уживаат во Франција или Шпанија.
Отворени домови и „голотија без табу“
Данците речиси и да немаат завеси. Нивните куќи се стаклени, со целосна транспарентност. „Неколку пати видов соседи како се соблекуваат, па дури и водат љубов, без да се вознемират“, вели Кристина.
Во базените сите се тушираат голи, а телевизијата прикажува едукативни емисии за сексуалност, вклучително и демонстрации за правилно самозадоволување — без срам, но со научен тон.
Социјален живот и пријателства
Данците се љубезни, но дистанцирани. Ќе дојдат на вечера ако ги поканите, но ретко ќе ве повикаат назад. „По една забава кај колешка, подоцна добив порака дека треба да платам 100 круни за состојките“, раскажува Кристина низ смеа.
Заклучок:
„Данска е држава со совршен систем и луѓе кои живеат по правила — но тие правила им носат ред, мир и среќа. Најтешко е да се прифати дека таму нема импровизација, нема изговори. Сè е јасно, сè е точно. И можеби токму затоа се најсреќните луѓе на светот,“ завршува Кристина.