Што ако детето се плаши од училиште? Ви носиме начин да му помогнете.
Одбивањето или избегнувањето на училиште е многу почест проблем отколку што изгледа на прв поглед и не е поврзан само со децата од пониските одделенија во основното училиште. Се јавува кај сите возрасни групи и во основно и во средно училиште.
Родителите често признаваат дека имаат дете со кое „преговараат“ за одење на училиште. „Не сакам да одам на училиште! е реченица која се почесто ја зборуваат учениците, а истражувањата покажуваат дека овој бунт можеби е показател за подлабок проблем – страв од училиште.
Кај децата на помлада училишна возраст, најмногу се работи за примарна анксиозност за одвојување – страв од одвојување од родителите . Постарите возрасти може да се плашат од оценување и критики – се плашат да одговорат пред класот, се плашат да не бидат исмеани ако направат грешка. Некои се сомневаат во сопствените способности – се плашат да не повторат оценка, да не влезат во гимназијата што ја сакаат…
Децата кои влегуваат во петто одделение често се плашат од премногу материјал, многу нови предмети и непознати наставници, особено оние што ги слушнале се строги. Кога започнува средно училиште, ако детето оди во друг град, може повторно да се активираат и стравовите од разделба.
Страв од разделба
Истражувањата покажуваат дека „стравот од разделба“ е поизразен кај децата кои доживеале траума како развод на родители или губење на саканата личност. Исто така, важно е да се знае дека ако родителот чувствува голем страв и вознемиреност за неговото дете да оди на училиште, многу е веројатно дека детето ќе го почувствува истото.
Децата ги преземаат чувствата и однесувањата од своите родители, па ако гледаат страв кај родителите кога одат на училиште, не е невообичаено самите да го развијат. Во страв од училиште, тие често се жалат на низа физички симптоми – главоболки или стомачни.
Овие болки и други симптоми, како што се гадење, палпитации, мускулна напнатост, нарушувања на спиењето, замор и исцрпеност, исчезнуваат за време на викендите и училишните празници.
Во ситуација кога треба да оди на училиште, детето е исплашено, се чувствува загрозено и беспомошно, сака да побегне од училиште, има чувство дека не може да го совлада наставниот материјал. Одеднаш изјавува дека се чувствува лошо, се појавуваат физички симптоми.
Стравот од училиште може да биде предизвикан од „извикување имиња“ од наставниците (поради невешто пишување, зборување за време на часовите…). Понекогаш децата излегуваат од дома како да одат на училиште, а родителите дознаваат за изостаноците дури кога училиштето ќе ги извести.
Причини за училишна фобија
Стравот од училиште се јавува и кај децата чии родители имаат многу големи очекувања и со најдобра намера им велат на децата: „Дефинитивно ќе бидете одлични, ќе ги добиете сите А, сите ќе ви се восхитуваат“.
Желбата на детето да ги исполни очекувањата доведува до страв од неуспех, до страв да не ги разочара родителите доколку не биде успешен на училиште, што предизвикува разни проблеми. Исто така, стравот од училиште се јавува кај децата кои растат во семејства каде што родителите се однесуваат премногу заштитнички (често поради нивните стравови од разделба).
Стравот од училиште често се јавува кај децата кои растат во семејство каде што е нарушена семејната динамика, како што се развод на родители, интензивни конфликти, родителска болест… така што детето го одбива училиштето бидејќи чувствува потреба „да го контролира новото, неповолна семејна состојба и со тоа да се спречи распадот на семејството“. Стравот може да биде и последица на изложеноста на детето на физичко и вербално насилство од врсници, на пат кон училиште или на училиште, но и изолација од другите ученици во класот или тешкотии во воспоставувањето социјални контакти.
Страв од одговор
Тоа е форма на училишна фобија базирана на страв од оценување. Се јавува кај затворени, плашливи, несигурни деца, пречувствителни на критики, кои се потценуваат себеси и немаат социјални вештини, а врсниците ги исмеваат. Кога детето ќе стане да одговори, настанува блокада.
Потоа бега од час, добива лоши оценки иако е целосно подготвен да одговори, а сето тоа ги продлабочува лошите чувства. Родителите треба да работат на мотивирање на детето да остане во ситуација на страв, а не да го избегнува. Избегнувањето го продлабочува стравот, додека справувањето и постигнувањето успех го намалува стравот. Поттикнувањето, нагласувањето и пофалувањето на она што го направиле е многу корисно за овие деца.
Како да се помогне?
Прво и најважно е да се утврди причината за стравот. Важно е да се разбере што чувствува детето, неговото страдање и да се гледа како личност, а не само како ученик. Училиштето никогаш не треба да биде единствената тема на разговор меѓу родителите и децата. Кога ќе се врати од училиште, немојте веднаш да го прашувате како било училиштето. Прашајте го дали се случило нешто интересно. Секој труд треба да се пофали без разлика на резултатот и да се запомни дека детето учи за знаење, а не за оценка.
Поттикнете ги класните собири и пријателства, но не го присилувајте детето на собири за кои не е подготвено. Во ситуација кога не сака да оди на училиште или ако се појават симптоми на страв, разговарајте отворено и многу трпеливо со детето, а кога ќе ви се довери, сфатете ги причините поради кои се плаши да оди на училиште.
Покажете разбирање, дури и ако причините не изгледаат оправдани. Една од важните пораки е дека одењето кај училишниот психолог не треба да се сфати како казна, туку како логична помош за надминување на проблемите. Без разлика на околностите, развијте позитивен став кон училиштето и никогаш не зборувајте негативно за училиштето, наставниците и училишните активности пред вашето дете.
Не вршете притисок врз детето
Секое охрабрување и пофалба од родителите и наставниците му дава на детето сила повторно да се соочи со стравот, кој со текот на времето го губи интензитетот. Децата треба да се научат да се соочат со проблем наместо да бегаат од него. Стекнувањето самодоверба ќе ги зајакне и социјалните вештини.
Не го оптоварувајте детето со преголеми очекувања и не го уценувајте и заканувајте се за отсуства, но не оправдувајте ги неговите отсуства без причина. Може да се користат различни психолошки терапии за лекување на стравот од училиште, но детето ќе биде упатено кај нив од педијатар или лекар откако ќе се открие причината за проблемот. Таква терапија може да биде говорот, ако детето, на пример, има проблеми со говорот, или може да се работи за бихејвиорална терапија, групна терапија и слично.